تاریخچه تبلیغات در ایران و جهان

یکی از جذاب ترین موضوعات برای افرادی که در حوزه تبلیغات و بازاریابی کار میکنن اطلاع از تاریخچه تبلیغات در ایران و جهان هست. ما هم تصمیم گرفتیم این مقاله از آکادمی ادنل رو به تاریخچه تبلیغات اختصاص بدیم. 

تبلیغات در دوران پیش از میلاد رو میشه به دو دسته تقسیم کرد. تبلیغات در دوران مصر باستان و رم باستان ، که در ادامه در مورد هر دو دوران توضیح دادیم. 

شاید تعجب کرده باشید که تبلیغات چنین قدمتی داشته باشه . اما ظهور اولین تبلیغات به دوران مصر باستان و به 2500 سال پیش از میلادمسیح برمیگرده. در مصر باستان سنگ نگاره هایی کشف شده که نشون دهنده این قدمت هست . این سنگ نگاره ها درمورد تبلیغ حمام عمومی و فروشگاه هست. البته  این سنگ نگاره مانند تبلیغات امروزی نیس بلکه به گونه ای اطلاع رسانی از طریق سنگ نگاره هاست. 

یکی دیگه از تبلیغاتی که در این زمان رواج داشته و آثار اون کشف شده ، تبلیغات روی پاپیروس هست ؟ حتما آشنایی دارید که پاپیروس چی هست ! برای اون دسته از دوستانی که نمی دونن باید بگم که پاپیروس نوعی کاغذ بوده که برای نوشتن در دوران باستان ازش استفاده میشده. 

پاپیروس که نام دیگه اون قرطاس هم هست از صمغ گیاهی به نام قرطاس تهیه میشه . قرطاس ها نی های بلندی بودند که در مصر رشد می کردند . این کاغذها توسط مصریان به کشورهای دیگه هم صادر میشده. 

در روم و یونان باستان ، طی یک بازه زمانی از تاریخ ، آزادی های فکری زیادی به وجود اومد. در این دوره بود کتاب های زیادی نگاشته شد که مهم ترین اون ها نوشته های فلسفی سیاسی نظیر استویس و اپیکور بود . در این دوره که مربوط به 100 سال پیش از میلاد مسیح میشه تبلیغات اجتماعی سیاسی برای اولین بار شکل گرفت. از طرفی برای اینکه افراد صاحب تفکر در آن زمان ، تفکر و فلسفه افراد مخالف خودشون رو زیر سوال ببرند، اولین بارقه های تبلیغات منفی زده شد. 

استفاده از جارچی ها برای تبلیغات به دوران باستان و شهر آتن برمیگیرده. اگه فیلم های تاریخی رو دیده باشید یکی از وظایف رایج جارچی ها در هر کشوری اعلام اخبار و اطلاعات مهم کشور به مردم بوده . این افراد دارای صدای رسا و نغمه خوشی بودند .و توسط پادشاهان استخدام می شدند . این افراد اخبار و اطلاعیه های دربار رو هم به مردم منتقل می کردند . و مردم رو از قوانین جاری کشور آگاه می کردن. اغلب مردم هم که سواد نداشتن برای دریافت اخبار و اطلاعیه ها به جارچیان اعتماد داشتند. 

اما در شهر باستانی آتن از جارچی ها استفاده متفاوتی شد. جارچی ها توسط فروشندگان کالاهای مختلف استخدام می شدند . این جارچی ها در شهر ها و کوچه خیابان ها راه میفتادند و کالاهای مختلف رو تبلیغ می کردند. 

با ظهور صنایع مختلف راه برای تبلیغات هم هموار تر شدن مهم ترین دوره های تاریخی تاثیر گذار بر تبلیغات رو بر اساس 6 دوره مختلف تقسیم بندی کردیم . با ما همراه باشید. 

بسیاری از مطالبی که در وب وجود دارند تاریخچه تبلیغات رو از زمان صنعت چاپ شروع کردن . این به این دلیل هست که صنعت چاپ تاثیر بسیار چشم گیری روی تبلیغات چاپی و تبلیغات محیطی داشت. 

بی شک صنعت چاپ گوتنبرگ و چاپ اولین کتاب تورات برای شما آشناست . گوتنبرگ در سال 1456 صنعت چاپ رو در آلمان اختراع کرد. پس از این اختراع مطبوعات و نوشته های چاپی در سراسر دنیا رواج پیدا کرد. حدود 27 سال بعد یعنی در سال 1477 اولین تبلیغات چاپی  توسط ویلیام کاکستون به زبان انگلیسی منتشر شد و این موضوع سرآغاز تبلیغات چاپی در سراسر جهان گردید. 

در این دوران هست که شاهد پر شدن دیوارهای شهر از انواع تبلیغات چاپی و به هم خوردن منظر شهری هستیم . 

 

صنعت چاپ به سرعت پیشرفت کرد و در اواسط دهه هفتاد روزنامه ها پا به عرصه وجود گذاشتند. یک قرن بعد یعنی در قرن 18 میلادی استقبال از روزنامه ها بسیار زیاد شد و به رقم میلیونی رسید. روزنامه ها اطلاعیه ها و اخبار مهم رو در اختیار مردم قرار میدادن ، جدول ها و سرگرمی و مطالب خنده دار و انواع آموزش ها هم به مرور پایشان به روزنامه ها بازشد . اگه بخوایم دقیق تر بگیم روزنامه ها همون کاری رو انجام میدادن که شبکه های اجتماعی مجازی هم اکنون انجام میدن . به همین دلیل مخاطب های فراوانی داشتن ، هرجا هم که شاهد حضور مردم هستیم تبلیغات هم به مرور زمان جای خودش رو باز میکنه. 

اولین آگهی های چاپ شده در روزنامه ها توسط انگلیسی ها انجام شد . در ابتدا این تبلیغات ماهیت اطلاع رسانی داشتن نه رقابتی . اولین آگهی مربوط به شکلات در سال 1657 اولین آگهی مربوط به قهوه در سال 1652 و اولین آگهی چای در سال 1658 ، از این دست آگهی ها بودند. 

پیشینه چاپ تبلیغات رقابتی به اون شکلی که در ذهن ماست به سال 1710 میلادی برمیگرده. این تبلیغات در روزنامه تاتلر چاپ شد . در این تبلیغ ، آگهی دهنده در مورد کالا آگاهی های لازم رو داده بود و خوانندگان رو تشویق به خرید کالا کرده بود و ویژگی های رقابتی کالا رو متذکر شده بود. 

یکی از چالش های جدی تبلیغات در روزنامه این بود که جامعه آماری افرادی رو که سواد نداشتند رو پوشش نمیداد. 

 

شاید باورتون نشه ، اما پیدایش اتوموبیل تاثیر بسیار زیادی روی صنعت تبلیغات داشت . هنوز هم از شیوه های تبلیغاتی مرسوم در زمان اختراع اتوموبیل استفاده می کنیم ! بله درست حدس زدید بیلبوردهای تبلیغاتی چندی بعد از پیدایش اتومبیل ها رواج پیدا کردند. 

اولین خودرو موتور بخار توسط یکی از مبلغان مسیحی با اصالت بلژیکی به نام پدر فردیناند فربیست  در سال 1678 اختراع شد. 

اولین تلاش ها برای اختراع اتوموبیل با موتور احتراقی ، توسط فردی بلژیکی در سال ۱۸۶۰ میلادی انجام شد. بین سال های 1860 تا 1970 مهندسان مختلف روی موتور های احتراقی کارکردند و باعث پیشرفت صنعت اتوموبیل شدند. 

به این ترتیب کم کم اتوموبیل های پیشرفته تری در سطح شهر حضور پیدا کردند. در سال1835 اولین بیلبورد شهری ظهور پیدا کرد. بیلبوردهای عرشه پل ، استرابوردها ، لمپوست بنرها و غیره همگی بر اساس حضور اتوموبیل ها در شهر رواج پیدا کردند. 

 

اگه خاطرتون باشه در بخش تاریخچه تبلیغات مطبوعاتی گفتیم که یکی از چالش های تبلیغات از طریق روزنامه ها به ویژه در کشور های کمتر توسعه یافته عدم سواد قشری از جامعه بود. تبلیغات از طریق رادیو و تلویزیون این چالش رو حل کرد و این جامعه آماری رو پوشش داد. 

اما رادیو در چه سالی اختراع شد. اختراع رادیو به همت جمعی از دانشمندان در دوره های مختلف تاریخی انجام شد. زیرا اختراع رادیو نیازمند بررسی و تایید یک سری اصول فیزیک مغناطیس بود . 

در کل می توان مارکنی را مخترع رادیو دانست . وی پس از سال ها تلاش سرانجام در سال 1898 توانست اولین پیام رادیوی را مخابره کند. کم کم رادیو تجاری سازی شد و در اختیار عموم مردم قرار گرفت . این بار مردم همان چیزهایی رو که از طریق مطبوعات دریافت می کردند رو از طریق رادیو دریافت کردند. اخبار و اطلاعیه های مهم ، داستان های شنیدنی ، طنز و سرگرمی بسیاری رو پای رادیو نشوند. یک سده بعد در سال 1992 پای تبلیغات به رادیو باز شد. 

 

اختراع تلوزیون هم مسیر پر پیچ و خمی رو مانند رادیو طی کرد. 

 از نخستین پیش‏گامان موفق در ساخت این دستگاه، "جیووانی کازلی" دانشمند ایتالیایی است که در سال 1862میلادی موفق به ساخت دستگاهی شد که با استفاده از سیستم دستگاه تلگراف قادر به مخابره نقوش و تصاویر ساده بود. سال‏ها طول کشید تا این دستگاه برای انتقال عکس آماده شود. اما اولین کسی که عملاً یک تلویزیون ابتدایی ساخت "جان بیرْدْ" پژوهشگر اسکاتلندی بود. وی با کمک ابزار و آلات اولیه در سال 1922میلادی دستگاهی ساخت که برای اولین بار انتقال تصویر را امکان‏پذیر نمود، گرچه در مراحل اولیه فقط قادر به انتقال یک تصویر از یک اتاق به اتاق دیگر در همان خانه بود. تلاش‏های جان بیرد ادامه یافت و سرانجام در 17 آوریل 1926م اولین تصویر تلویزیونی برای انجمن سلطنتی انگلستان به نمایش گذاشته شد.

نمناک

 با آمدن تلوزیون سیاه و سفید و بعد از آن رنگی استقبال زیادی از این رسانه جدید شد و اولین تبلیغات تلوزیونی نیز در سال ۱۹۲۵ میلادی با قیمت ۹ دلار بر ثانیه برای تبلیغ بالوی انجام گرفت

 

حضور اینترنت در زندگی مردم تحولات چشم گیری رو ایجاد کرده که نیازی به گفتنش نیس . اینترنت علاوه بر زندگی عموم مردم ، تحول بزرگی رو در صنعت تبلیغات به وجود آورد و باعث پیشرفت هرچه بیشتر این صنعت شد. 

مثل هر اختراع دیگه ای ، اختراع اینترنت هم مسیر پر پیچ و خمی رو طی کرد. اختراع اینترنت رو می تونیم به تیم برنزلی در سال 1989 نسبت بدیم . حدود 10 سال بعد و در سال 1998 موتور جستجوگر گوگل جای خودش رو در بین کاربران باز کرد. به مرور زمان گوگل به دلیل خدمات رسانی مناسب به کاربر ها به محبوب ترین موتور جستجوگر تبدیل شد. 

• تبلیغات اینترنتی برای اولین بار در سال 1994 و به صورت تبلیغات بنری در سایت Wired.com انجام شد.

• در سال ۱۹۹۵ تبلیغات پاپ آپ شروع شد.

• در سال 1996، اولین ابزارهای اندازه‌گیری کیفیت کمپین های تبلیغات اینترنتی رونمایی شدند و بازاریابان به کمک این ابزارها برای اولین بار توانستند تبلیغات اینترنتی خود را دنبال کنند و آنها را مورد ارزیابی قرار دهند.

• در سال ۲۰۰۰ میلادی شرکت گوگل ، تبلیغات گوگل ادز را معرفی کرد.

• در سال ۲۰۰۶ تبلیغات ویدئویی یوتوب آغاز شد.

• در سال ۲۰۰۸ تبلیغات اپلیکشن های گوشی ها آغاز شد

• و غیره 

تاریخچه تبلیغات در ایران کمی متفاوت تر از تبلیغات در جهان است. در این بخش به بررسی تاریخچه تبلیغات در ادوار مختلف تاریخی کشور می پردازیم. 

دوران باستان 

همون طور که در مورد تبلیغات دوران باستان در جهان گفتیم . تبلیغات در ایران هم در این دوره به شکل سنگ نگاشته هایی برای معرفی برخی مشاغل بوده. از طرفی تبلیغات از طریق جارچی ها هم رواج داشته است. این تبلیغات بیشتر متاثر از زندگی مردم یعنی کشاورزی و دامداری بوده.

 

تبلیغات پیش از انقلاب رو میشه به دوره های مهم تاریخی تقسیم بندی کرد که در ادامه با هر یک از اون ها آشنا میشیم . 

اگه بخوایم قلمرو ایران رو فراتر در نظر بگیریم میشه قلمروای رو در نظر گرفت که شامل همه فارسی زبانان ایران میشه. دراین صورت میشه گفت اولین روزنامه فارسی زبان در سال 1161 هجری شمسی چاپ شد. همزمان با چاپ روزنامه ها اولین آگهی های تجاری در همین سال ها در قلمرو ایران فرهنگی چاپ شد. 

قلمرو ایران فرهنگی ، گستره وسیعی داشت و از پیشاور تا مدرس ، قاهره تا دهلی کابل و سی‌رام و کلکته و آکره ، استانبول و تفلیس رو در بر می گرفت. 

اما چنان مرزهای ایران رو مبنا قرار بدیم ، پیشینه تبلیغات چاپی در ایران به 160 سال پیش و به دوره صدرات امیر کبیر و نشر روزنامه وقایع الاتفاقیه برمیگرده.

در اویل این دوره که مربوط به دوره ناصری و همزمان با صدارت امیر کبیر هست شاهد تاسیس دارلفنون ، ترجمه کتاب های طبی و علمی و تبلیغات بازرگانی هستیم .

در دوره مظفری ، به مرور زمان به رغم تفکرات سنتی و مکتب خانه ها شاهد حضور مدارس و نهضت های سواد آموزی هستیم . سواد اموزی تاثیر زیادی در استفاده مردم از روزنامه و رونق تبلیغات چاپی داشت. از طرفی با ورود مستشاران خارجی و گمرک ، شرکت های تجاری به سبک و سیاق جدید شکل گرفتند. 

دوره مشروطیت دوره اوج آزادی بیان در دوران قاجار بود. در این دوره چاپ روزنامه ها به طرز چشم گیری افزایش پیداکرد. و با توجه به تحولات و دست آوردهای دوره مظفری ، در تمام زمینه های فرهنگی از جمله تبلیغات بازرگانی جهش بزرگی صورت گرفت. 

دوره جنگ جهانی اول یعنی اواخر قاجار و دوران پهلوی، دوران مهمی برای تبلیغات هست . یکی به این دلیل که روزنامه ها به لحاظ محتوا و همچنین طراحی پیشرفت زیادی کردن و دوم اینکه بین سال های  1914 تا 1940 میلادی قوانینی در رابطه باتبلیغات مدون شد.

دوره تبلیغات مدرن از سال 1325 شمسی آغاز شد و در سال 1335 شمسی رونق یافت. در دهه های 1340 و 1350 موسسات تبلیغاتی شکل گرفت و تبلیغات بازرگانی به اوج خود رسید. 

بعد از انقلاب تغییرات زیادی در صنعت تبلیغات شکل گرفت و برای مدت کوتاهی صنعت تبلیغات متوقف شد تا به اوضاع تبلیغات در کشور رسیدگی بشه و قوانین جدید براش وضع بشه . 

شورای انقلاب ،سرانجام در سال 1358 ، با تصویب آیین‌نامه تأسیس و نظارت بر نحوه کار و فعالیت کانون‌های آگهی و ‏تبلیغاتی ، آغاز کار مجددا بنگاه های تبلیغاتی رو اعلام کرد. 

 

در اون دوره از تاریخ بسیاری از بنگاه های اقتصادی با کمک و سرمایه گذاری بنگاه های خارجی فعالیت می کردن و ظرفیت تولید برخی از کالاها در ایران نبود . به تناسب همین شرایط تغییر زیادی هم در صنعت تبلیغات صورت نگرفت . در همین سال های ابتدای انقلاب یعنی در فاصله سال های 57 تا 59  روحیه تعاون ، دستگیری از هم نوع و نوعی بی توجهی به مسائل اقتصادی بین مردم رواج پیدا کرد. از این رو صنعت تبلیغات هم بر خلاف کشور های دیگر جهان پیشرفت چندانی نکرد. 

 

بعد از اون ایران کم کم وارد جنگ شد و در سال های جنگ بیشتر تمرکز رسانه های محیطی و رسانه هایی نظیر تلویزیون و رادیو پیرامون تبلیغات و اخبار جنگ بود. در این دوره طبق نظر برخی از احزاب داخلی ، تبلیغات جنگ در اولویت رسانه ها قرارگرفت و به تبلیغات بازرگانی پرداخته نشد. 

پس از پیروزی در جنگ تحمیلی ، ایران وارد دوران سازندگی شد. از آغاز دهه هفتاد ، فعالیت صنف های تجاری به شدت مورد توجه قرار گرفت ، به تبع این موضوع تبلیغات هم جهش رو به جلویی کرد. 

در سال 1372 اداره ‏کانون‌های آگهی و تبلیغاتی تشکیل شد و امور مربوط به تبلیغات و بازرگانی به طور جدی ساماندهی شد.

به پایان یکی دیگه از مقاله های ادنل رسیدیم . امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشه و تونسته باشیم رضایت شما رو جلب کنیم .